Trong thế giới bảo tàng, có những hiện vật độc đáo đến mức trở thành huyền thoại. Tiêu bản cá voi xanh ở Thụy Điển chính là một câu chuyện như vậy. Được biết đến với cái tên Cá voi Malm, đây là mẫu vật duy nhất trên thế giới của loài sinh vật lớn nhất hành tinh được bảo tồn nguyên vẹn bằng kỹ thuật nhồi bông.
Nhưng đây không chỉ là một hiện vật trưng bày. Nó là một chứng nhân lịch sử, ẩn chứa một câu chuyện đầy kịch tính về bi kịch của tự nhiên, sự sáng tạo đột phá của khoa học thế kỷ 19, và cả những góc khuất bất ngờ nhất.
Hành Trình Bất Đắc Dĩ Của “Gã Khổng Lồ” Trẻ Tuổi
Câu chuyện của Cá voi Malm bắt đầu bằng một bi kịch.
Bi kịch tại bờ biển Askim, năm 1865
Vào một ngày tháng 10 năm 1865, một con cá voi xanh đực còn rất trẻ, ước tính chỉ khoảng 7 tháng tuổi và dài 16 mét, không may bị mắc cạn ở bờ biển Askim, gần thành phố Gothenburg, Thụy Điển. Thay vì được giải cứu, nó đã bị các ngư dân địa phương tàn sát một cách dã man.
Sự kiện này không chỉ là một tai nạn tự nhiên, nó còn phản ánh một cách rõ nét thái độ của con người đối với các sinh vật biển khổng lồ vào thời điểm đó – chúng được xem như một nguồn tài nguyên hoặc một mối đe dọa, hơn là một kỳ quan cần được bảo vệ.
August Wilhelm Malm và quyết định táo bạo
Khi cái xác khổng lồ của con cá voi dạt vào bờ, tin tức đã đến tai August Wilhelm Malm – một nhà phân loại học và là người phụ trách bảo tàng Gothenburg.
Thay vì nhìn con vật như một nguồn cung cấp dầu hay thịt, Malm đã nhìn nó bằng con mắt của một nhà khoa học. Ông đã đưa ra một quyết định táo bạo: mua lại cái xác với một tầm nhìn phi thường – tạo ra một tiêu bản hoàn chỉnh để phục vụ cho mục đích nghiên cứu và trưng bày cho công chúng. Trong bối cảnh khoa học thế kỷ 19, khi công nghệ bảo quản còn thô sơ, việc bảo tồn một sinh vật khổng lồ như vậy là một thử thách chưa từng có tiền lệ.
Quá Trình “Hồi Sinh” Bất Tử: Khoa Học và Nghệ Thuật Chế Tác
Dự án của Malm là một công trình kết hợp giữa khoa học, nghệ thuật và cả sự kiên trì đáng kinh ngạc.
Thử thách khổng lồ
Khó khăn lớn nhất chính là kích thước của con vật và nguy cơ phân hủy cực nhanh. Malm và đội của ông phải chạy đua với thời gian. Ông đã thuê một đội giết mổ gia súc chuyên nghiệp để thực hiện công việc tách lọc.
Tách lọc và xử lý
Phần mỡ và các cơ quan nội tạng được loại bỏ. Tuy nhiên, với mục đích nghiên cứu khoa học, các bộ phận quan trọng như tim, mắt, thanh quản và một phần ruột đã được giữ lại và bảo quản riêng trong dung dịch glycerine và cồn.
“Thuộc da” cho gã khổng lồ
Quá trình xử lý lớp da khổng lồ là công đoạn phức tạp nhất:
- Đầu tiên, da được làm sạch mỡ bằng muối, mùn cưa và đất sét trắng nghiền mịn.
- Tiếp theo, mặt trong của da được phết một dung dịch asen bão hòa – một chất kịch độc có tác dụng ngăn chặn sự tấn công của vi khuẩn và côn trùng.
- Cuối cùng, khi da đã khô, mặt ngoài được phủ một lớp chloride thủy ngân và nhiều lớp sơn copal trong suốt để tạo thành một lớp màng bảo vệ vĩnh viễn.
Dựng khung và hoàn thiện tiêu bản
Để lớp da có thể giữ được hình dáng, một khung gỗ khổng lồ đã được dựng lên, mô phỏng chính xác bộ xương và hình thể của con cá voi khi còn sống. Lớp da sau đó được căng cẩn thận lên khung và được cố định bằng khoảng 30.000 chiếc ghim làm từ kẽm và đồng.
Sau nhiều tháng làm việc cật lực, tiêu bản cá voi xanh độc nhất vô nhị đã được hoàn thành.
Căn Phòng Độc Nhất Vô Nhị: Phòng Khách Bên Trong Bụng Cá Voi
August Malm không chỉ dừng lại ở việc tạo ra một tiêu bản. Ông còn có một ý tưởng hết sức kỳ lạ.
Một ý tưởng kỳ lạ nhưng đầy thu hút
Malm đã quyết định biến phần bụng rỗng của cá voi thành một phòng khách nhỏ theo phong cách salon của thế kỷ 19.
- Bên trong được trải thảm.
- Một chiếc ghế dài bọc vải xanh được đặt vào.
- Trên “bức tường” da cá voi, người ta còn treo cả những bức tranh phong cảnh.
Ý tưởng này có thể là để tăng sự hấp dẫn cho hiện vật, hoặc như một cách để thể hiện sự chinh phục của con người đối với tự nhiên.
Cánh cửa hàm và những câu chuyện dở khóc dở cười
Phần cổ của tiêu bản được lắp một hệ thống bản lề, cho phép bộ hàm có thể đóng mở như một cánh cửa. Khi hàm mở, du khách có thể trèo vào bên trong để chiêm ngưỡng “căn phòng” độc đáo.
Tuy nhiên, sự cởi mở này đã dẫn đến một sự cố dở khóc dở cười. Vào những năm 1930, một đôi tình nhân đã bị bắt gặp đang “làm chuyện ấy” bên trong miệng cá voi. Vụ việc tai tiếng này đã khiến ban quản lý bảo tàng đưa ra một quyết định dứt khoát: kể từ đó, bộ hàm của cá voi bị đóng lại và chỉ được mở ra vào những dịp kỷ niệm vô cùng đặc biệt.
Cá Voi Malm Ngày Nay: Biểu Tượng Của Bảo Tàng Gothenburg
Trải qua hơn 150 năm, Cá voi Malm không chỉ là một hiện vật cũ kỹ.
Từ hiện vật khoa học đến biểu tượng văn hóa
Ngày nay, Cá voi Malm là hiện vật nổi tiếng và được yêu thích nhất tại bảo tàng Gothenburg. Nó đã trở thành một biểu tượng văn hóa, một phần không thể thiếu trong lịch sử của thành phố.
Giá trị khoa học và giáo dục
Đây là cơ hội duy nhất trên thế giới để con người có thể đứng cạnh và cảm nhận kích thước thật của một con cá voi xanh mà không cần phải ra khơi xa. Nó là một công cụ giáo dục vô giá về sinh học, lịch sử tự nhiên và tầm quan trọng của việc bảo tồn động vật biển.
Câu chuyện của Cá voi Malm bắt đầu bằng một hành động tàn sát của con người. Ngày nay, nó đứng đó như một lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự mong manh của những sinh vật khổng lồ và trách nhiệm của chúng ta trong việc bảo vệ đại dương.
Kết luận
Hành trình của Cá voi Malm là một câu chuyện kỳ diệu – từ một bi kịch trên biển cả, qua bàn tay và khối óc của con người, để rồi trở thành tiêu bản cá voi xanh độc nhất vô nhị trên thế giới. Nó không chỉ là một thành tựu khoa học của thế kỷ 19, một di sản văn hóa, mà quan trọng hơn cả, nó là một biểu tượng mạnh mẽ cho công cuộc bảo tồn động vật biển và sự tôn trọng mà chúng ta cần phải có đối với thế giới tự nhiên.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)
Tại sao đây là tiêu bản cá voi xanh nhồi bông duy nhất trên thế giới?
Việc bảo tồn một sinh vật có kích thước khổng lồ như cá voi xanh bằng kỹ thuật nhồi bông (taxidermy) là cực kỳ khó khăn, tốn kém và đòi hỏi kỹ thuật cao, ngay cả với công nghệ hiện đại. Dự án của Malm vào năm 1865 là một kỳ công vào thời điểm đó và gần như không thể lặp lại. Các bảo tàng hiện đại thường chọn phương pháp bảo quản bộ xương thay vì toàn bộ cơ thể.
Bộ hàm của Cá voi Malm đã bao giờ được mở lại kể từ năm 1930 chưa?
Có, nhưng rất hiếm. Bộ hàm chỉ được mở ra vào những dịp kỷ niệm rất đặc biệt của bảo tàng hoặc thành phố Gothenburg. Mỗi lần mở cửa đều là một sự kiện lớn, thu hút hàng ngàn người đến chiêm ngưỡng không gian độc đáo bên trong.
Ngoài phần da, các bộ phận khác của cá voi còn được lưu giữ không?
Có. Như đã đề cập, các cơ quan nội tạng quan trọng như tim, mắt, và các bộ phận khác đã được August Malm bảo quản riêng trong các bình chứa glycerine và cồn. Chúng vẫn là một phần của bộ sưu tập khoa học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Gothenburg cho đến ngày nay.
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan.