Bạn đã bao giờ nghe câu nói “không có hai bông tuyết nào giống nhau” chưa? Ngày nay, đó là một kiến thức phổ thông, nhưng đã có thời, nó chỉ là một giả thuyết. Có một người đàn ông đã dành cả cuộc đời mình để chứng minh điều đó và hé lộ cho thế giới thấy vẻ đẹp tinh thể tuyết ẩn sau những hạt băng nhỏ bé.
Đó chính là Wilson Bentley, hay còn được biết đến với biệt danh trìu mến “Snowflake Bentley”. Ông không chỉ là một nhiếp ảnh gia, mà còn là một nhà khoa học tiên phong. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá cuộc đời, phương pháp đột phá và di sản giao thoa tuyệt vời giữa khoa học và nghệ thuật của con người đặc biệt này.
Wilson Bentley Là Ai? Người Đàn Ông “Say Mê” Bông Tuyết
Tuổi thơ ở “Vành đai tuyết” Vermont và món quà định mệnh
Wilson Alwyn Bentley (1865 – 1931) lớn lên tại một trang trại hẻo lánh ở Jericho, Vermont. Nơi đây thuộc “vành đai tuyết” của Mỹ, nghĩa là mùa đông nào cũng có tuyết rơi dày đặc. Ngay từ nhỏ, Bentley đã bị thiên nhiên cuốn hút.
Bước ngoặt lớn nhất cuộc đời ông đến vào sinh nhật tuổi 15, khi mẹ ông tặng ông một chiếc kính hiển vi cũ. Qua lăng kính nhỏ bé đó, một thế giới vi mô kỳ diệu đã mở ra. Ông quan sát mọi thứ, từ giọt nước ao đến cánh bướm, nhưng không gì làm ông mê hoặc bằng cấu trúc hoàn hảo của những bông tuyết.
Nỗi ám ảnh với những “phép màu nhỏ bé” tan nhanh
Ban đầu, Bentley cố gắng phác họa lại những gì ông thấy. Ông ngồi hàng giờ trong giá lạnh, nín thở để cố gắng vẽ lại những hình khối đối xứng phức tạp của các tinh thể tuyết.
Tuy nhiên, ông nhanh chóng nhận ra sự bất lực của mình.
“Dưới kính hiển vi, tôi thấy rằng những bông tuyết là những phép màu của vẻ đẹp; và thật hổ thẹn khi vẻ đẹp đó không được người khác nhìn thấy và chiêm ngưỡng,” ông viết. “Nhưng chúng tan chảy quá nhanh, khiến tôi không có đủ thời gian để vẽ lại.”
Nỗi trăn trở này đã thôi thúc ông tìm một phương pháp khác, một cách để “bắt giữ” vẻ đẹp thoáng qua đó mãi mãi.
Cuộc Cách Mạng Nhiếp Ảnh Vi Mô: “Bắt Giữ” Vẻ Đẹp Thoáng Qua
Bước đột phá năm 1885: Sự kết hợp giữa máy ảnh và kính hiển vi
Sau nhiều năm thử nghiệm thất bại, vào ngày 15 tháng 1 năm 1885, Bentley, khi đó mới 20 tuổi, đã làm nên lịch sử. Ông đã thành công trong việc gắn một chiếc máy ảnh ống xếp (bellows camera) vào kính hiển vi của mình.
Đây là một thành tựu kỹ thuật đáng kinh ngạc vào thời điểm đó. Với thiết bị tự chế này, ông đã trở thành người đầu tiên trên thế giới chụp được một bức ảnh chi tiết của một tinh thể tuyết đơn lẻ.
Quy trình tỉ mỉ và lòng kiên nhẫn vô hạn
Việc chụp ảnh bông tuyết không hề đơn giản. Quy trình làm việc của Bentley là một bài học về sự kiên nhẫn và tỉ mỉ.
“Phòng thí nghiệm” ngoài trời
Ông phải làm việc trong một nhà kho lạnh lẽo, không được sưởi ấm để ngăn tuyết tan. Ngay cả hơi thở của ông cũng có thể làm hỏng mẫu vật.
Săn tuyết
Ông chờ đợi những cơn bão tuyết hoàn hảo, sau đó hứng những bông tuyết trên một chiếc khay nhung đen được làm lạnh sẵn.
Lựa chọn và di chuyển
Với con mắt tinh tường, ông dùng một chiếc lông gà tây để nhẹ nhàng tìm và chuyển một tinh thể tuyết còn nguyên vẹn sang một tấm kính hiển vi cũng đã được làm lạnh.
Chạy đua với thời gian
Cuối cùng, ông phải nhanh chóng lấy nét và phơi sáng để chụp ảnh trước khi “phép màu nhỏ bé” đó tan chảy vĩnh viễn.
Di Sản Khoa Học và Nghệ Thuật Của “Snowflake Bentley”
Công trình của Bentley có giá trị to lớn ở cả hai lĩnh vực tưởng chừng khác biệt.
“Không có hai bông tuyết nào giống nhau” – Từ giả thuyết đến sự thật được chứng minh
Đây chính là đóng góp khoa học lớn nhất và nổi tiếng nhất của Wilson Bentley. Trong suốt cuộc đời mình, ông đã chụp ảnh và lập danh mục cho hơn 5.000 tinh thể tuyết. Kết quả thật đáng kinh ngạc: ông không bao giờ tìm thấy hai cái giống hệt nhau.
Công trình của ông đã cung cấp bằng chứng hình ảnh đầu tiên và thuyết phục nhất, biến giả thuyết “không có hai bông tuyết nào giống nhau” thành một sự thật khoa học được chấp nhận rộng rãi.
Cầu nối hoàn hảo giữa Khoa học và Nghệ thuật
Công việc của Bentley là một minh chứng hoàn hảo cho thấy ranh giới giữa hai lĩnh vực này thực ra không hề tồn tại.
- Về mặt Khoa học: Các bức ảnh của ông là nguồn dữ liệu quý giá cho ngành khí tượng học và tinh thể học. Ông đã phát triển một hệ thống phân loại bông tuyết dựa trên hình dạng của chúng (ví dụ: dạng tấm, dạng cột, dạng hình sao…) vẫn còn được tham khảo đến ngày nay.
- Về mặt Nghệ thuật: Quan trọng hơn, những bức ảnh của ông đã hé lộ một thế giới vi mô với vẻ đẹp tinh thể tuyết đối xứng, phức tạp và hoàn hảo đến kinh ngạc. Chúng đã truyền cảm hứng cho vô số nghệ sĩ, nhà thiết kế trang sức, kiến trúc sư và cả các nhà làm phim hoạt hình của Disney.
Bộ sưu tập từ mùa đông 1901-1902: Một lát cắt của sự cống hiến
Những hình ảnh được chụp trong giai đoạn mùa đông 1901-1902 là một ví dụ điển hình cho sự cống hiến không mệt mỏi của ông. Mỗi mùa đông, ông lại tiếp tục công việc của mình, bất chấp giá lạnh và sự cô độc, chỉ với một mục tiêu duy nhất: ghi lại vẻ đẹp của tự nhiên.
Sự Công Nhận Muộn Màng và Di Sản Vĩnh Cửu
Từ người nông dân lập dị đến nhà khoa học được kính trọng
Con đường đến với sự công nhận của Bentley không hề dễ dàng. Ban đầu, nhiều người hàng xóm và cả giới khoa học hàn lâm xem ông là một người nông dân lập dị với một sở thích kỳ quặc và tốn kém.
Tuy nhiên, chất lượng và số lượng công trình của ông đã dần thuyết phục được cả những người hoài nghi nhất. Các bài báo và hình ảnh của ông bắt đầu xuất hiện trên các tạp chí uy tín như National Geographic, Nature và Scientific American.
Di sản tại Bảo tàng Khoa học Buffalo và sự lan tỏa toàn cầu
Trước khi qua đời, Bentley đã có một hành động cao cả: ông đã bán và tặng lại bộ sưu tập vô giá gồm các tấm kính ảnh gốc của mình cho Bảo tàng Khoa học Buffalo để đảm bảo chúng được bảo quản một cách tốt nhất cho các thế hệ tương lai.
Ngày nay, nhờ các dự án số hóa và sự ra đời của Thư viện Kỹ thuật số Thế giới, di sản của ông không còn bị giới hạn trong kho lưu trữ. Bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu trên thế giới, cũng có thể chiêm ngưỡng những tuyệt tác nhiếp ảnh vi mô này qua internet.
Kết luận
Cuộc đời và sự nghiệp phi thường của Wilson Bentley là một câu chuyện truyền cảm hứng. Ông không chỉ là một nhiếp ảnh gia hay một nhà khí tượng học, ông là người đã dạy cho cả thế giới biết cách nhìn vào một bông tuyết và thấy được sự kỳ diệu.
Di sản của “Snowflake Bentley” không chỉ là 5.000 bức ảnh, mà còn là cảm hứng bất tận về vẻ đẹp tinh thể tuyết và là một minh chứng hùng hồn cho thấy ranh giới giữa khoa học và nghệ thuật thực ra chỉ là một. Ông đã cho thấy rằng, đôi khi, những khám phá vĩ đại nhất lại đến từ sự kiên nhẫn quan sát những điều nhỏ bé nhất.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)
Tại sao mỗi bông tuyết lại có hình dạng khác nhau?
Mỗi bông tuyết bắt đầu từ một hạt bụi nhỏ trong một đám mây. Khi nó rơi xuống, nó đi qua các vùng nhiệt độ và độ ẩm khác nhau. Mỗi thay đổi nhỏ này sẽ ảnh hưởng đến cách các phân tử nước kết tinh, tạo ra một hình dạng đối xứng nhưng độc nhất. Hành trình của mỗi bông tuyết từ trên trời xuống mặt đất là duy nhất, do đó hình dạng của nó cũng là duy nhất.
Wilson Bentley có xuất bản cuốn sách nào về công trình của mình không?
Có. Vào năm 1931, ngay trước khi qua đời, ông đã hợp tác với nhà khí tượng học William J. Humphreys để xuất bản cuốn sách “Snow Crystals”. Cuốn sách này chứa hơn 2.400 bức ảnh và vẫn được coi là một tài liệu kinh điển về chủ đề này.
Tôi có thể xem các bức ảnh gốc của Bentley ở đâu?
Bộ sưu tập gốc và lớn nhất của ông (khoảng 5.000 tấm kính âm bản) được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Jericho ở Jericho, Vermont, quê hương của ông. Một bộ sưu tập quan trọng khác được lưu giữ tại Bảo tàng Khoa học Buffalo. Ngoài ra, nhiều hình ảnh đã được số hóa và có thể được xem trực tuyến qua các kho lưu trữ kỹ thuật số.
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan.