Các chiến binh Samurai và luật ứng xử nghiêm ngặt Bushido

Trong lịch sử Nhật Bản, hình tượng các chiến binh Samurai không chỉ gắn liền với những trận chiến khốc liệt, mà còn gắn bó chặt chẽ với một bộ quy tắc ứng xử được coi là linh hồn của họ – Bushido (võ sĩ đạo). Đây không chỉ là luật bất thành văn về danh dự, lòng trung thành và sự dũng cảm, mà còn là một triết lý sống chi phối cả đời sống xã hội Nhật Bản trong nhiều thế kỷ. Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá lịch sử, tinh thần và những câu chuyện thật về Samurai và Bushido.

Samurai – Hình tượng võ sĩ huyền thoại Nhật Bản

Nguồn gốc và sự ra đời của Samurai

Samurai xuất hiện từ khoảng thế kỷ IX – X, khi các gia tộc quý tộc và lãnh chúa Nhật Bản (daimyo) cần đội ngũ võ sĩ tinh nhuệ để bảo vệ lãnh địa và quyền lực. Từ “Samurai” bắt nguồn từ động từ saburau nghĩa là “phục vụ”, thể hiện vai trò của họ như những người bảo vệ cho chủ nhân. Theo sử liệu của nhà sử học Karl Friday (University of Georgia), Samurai ban đầu không phải tầng lớp quyền lực, nhưng dần trở thành lực lượng thống trị chính trị và quân sự từ thế kỷ XII.

Vai trò của Samurai trong xã hội phong kiến Nhật Bản

Trong xã hội phong kiến Nhật Bản, Samurai không chỉ là chiến binh, họ còn là tầng lớp quý tộc chiến đấu có ảnh hưởng lớn đến văn hóa và chính trị. Họ nắm giữ nhiều đặc quyền: được mang vũ khí (đặc biệt là thanh kiếm katana), có quyền cai quản đất đai, và được đào tạo cả văn võ song toàn. Theo thống kê, vào thời kỳ Edo (1603–1868), Samurai chiếm khoảng 5–10% dân số Nhật Bản.

Biểu tượng văn hóa và sự ngưỡng mộ vượt thời gian

Đối với người Nhật, Samurai là biểu tượng của danh dự, lòng trung thành và sự kiên cường. Hình ảnh Samurai hiện diện trong văn học, kịch Noh, Kabuki và ngày nay còn lan tỏa mạnh mẽ qua manga, anime và điện ảnh. Nhà nghiên cứu Inazo Nitobe, trong tác phẩm “Bushido: The Soul of Japan” (1900), từng viết: “Bushido đã khắc sâu vào tâm thức dân tộc Nhật Bản, biến Samurai thành biểu tượng sống của lòng trung thực và kỷ luật.”

Bushido – Bộ luật danh dự của Samurai

Khái niệm và triết lý Bushido

Bushido, nghĩa là “con đường của võ sĩ”, là hệ thống triết lý đạo đức và hành xử mà Samurai phải tuân theo. Nó không được viết thành luật pháp chính thức, nhưng tồn tại như kim chỉ nam trong cuộc sống và chiến đấu. Bushido nhấn mạnh sự hòa hợp giữa võ công và đạo đức, coi trọng cái chết danh dự hơn là sống trong nhục nhã.

Nhà nghiên cứu Yamamoto Tsunetomo trong tác phẩm Hagakure (1716) từng khẳng định: “Con đường của Samurai chính là cái chết” – hàm ý rằng họ sẵn sàng hy sinh để giữ trọn danh dự.

7 đức tính cốt lõi của Bushido

Bộ luật Bushido được gói gọn trong 7 đức tính cơ bản, tạo nên chuẩn mực ứng xử cho Samurai:

• Nghĩa (Gi): Sống công bằng, hành xử chính trực.
• Dũng (Yu): Can đảm đối mặt hiểm nguy mà không sợ hãi.
• Nhân (Jin): Biết thương người, giúp đỡ kẻ yếu.
• Lễ (Rei): Luôn kính trọng, giữ lễ nghĩa với người khác.
• Thành tín (Makoto): Nói đi đôi với làm, trung thực tuyệt đối.
• Danh dự (Meiyo): Xem trọng uy tín cá nhân hơn sinh mạng.
• Trung thành (Chuugi): Trung thành tuyệt đối với chủ nhân và lý tưởng.

Bushido và sự ảnh hưởng đến xã hội Nhật Bản

Bushido không chỉ chi phối Samurai mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến xã hội Nhật Bản. Tinh thần kỷ luật, trung thành và danh dự đã trở thành một phần trong văn hóa làm việc, giáo dục và cách ứng xử của người Nhật hiện đại. Trong Thế chiến II, Bushido thậm chí còn được áp dụng trong quân đội Nhật như một biểu tượng tinh thần chiến đấu.

Cuộc sống và huấn luyện của một Samurai

Quá trình đào tạo khắt khe

Ngay từ nhỏ, các Samurai được huấn luyện nghiêm ngặt cả về thể chất lẫn tinh thần. Họ học kiếm đạo, cung thuật, cưỡi ngựa, đồng thời rèn luyện thư pháp, thi ca và triết học. Mục tiêu là trở thành con người toàn diện – vừa mạnh mẽ trong chiến đấu, vừa có chiều sâu văn hóa.

Vũ khí và kỹ năng chiến đấu đặc trưng

Vũ khí nổi tiếng nhất của Samurai là katana – thanh kiếm được rèn thủ công tinh xảo, được coi như linh hồn của võ sĩ. Ngoài ra, họ còn sử dụng cung, giáo (yari), và trường kiếm (tachi). Mỗi Samurai đều coi vũ khí là biểu tượng của phẩm giá và danh dự, đến mức mất kiếm cũng đồng nghĩa mất đi bản sắc.

Nếp sống thường ngày theo chuẩn mực Bushido

Cuộc sống thường nhật của Samurai cũng bị chi phối bởi Bushido. Họ ăn uống giản dị, duy trì kỷ luật nghiêm ngặt và coi việc rèn luyện tinh thần quan trọng không kém luyện võ. Họ học thiền để đạt sự tĩnh tâm, giúp đưa ra quyết định sáng suốt trong chiến đấu.

Nhà nghiên cứu Thomas Cleary trong “Code of the Samurai” nhận định: “Một Samurai không chỉ giỏi võ, mà còn phải biết sống với tinh thần cao quý và trí tuệ sâu sắc.”