Grigori Perelman là một trong những bộ óc vĩ đại nhất của toán học hiện đại, người được mệnh danh là “người thông minh nhất hành tinh”. Ông không chỉ nổi tiếng vì đã giải được Giả thuyết Poincaré – một trong những bài toán hóc búa nhất lịch sử, mà còn bởi hành động từ chối mọi giải thưởng danh giá và khoản tiền thưởng triệu đô.
Bài viết này sẽ đi sâu vào cuộc đời, công trình vĩ đại và những lựa chọn bí ẩn của thiên tài lập dị này, một con người đứng ngoài mọi quy chuẩn về danh vọng và thành công. 🧠✨
Con Đường Trở Thành Thiên Tài: Từ Cậu Bé Do Thái đến Đỉnh Cao Toán Học Nga
Tuổi thơ và tài năng phi thường được ươm mầm
Grigori Perelman sinh vào tháng 6 năm 1966 tại Leningrad (nay là St. Petersburg), Liên Xô, trong một gia đình Do Thái trí thức. Mẹ ông là một nhà toán học, người đã sớm nhận ra và nuôi dưỡng tài năng thiên bẩm của con trai mình.
Tài năng của ông sớm bộc lộ một cách phi thường. Năm 16 tuổi, ông đã đại diện cho Liên Xô tham dự Olympic Toán quốc tế (IMO) năm 1982 và giành Huy chương Vàng với số điểm tuyệt đối 42/42. Đây là một thành tích cực kỳ hiếm có, báo hiệu sự ra đời của một tài năng toán học kiệt xuất.
Nền tảng từ trường phái toán học Leningrad danh tiếng
Perelman tiếp tục con đường học vấn tại khoa Toán-Cơ của Đại học Quốc gia Leningrad, một trong những trung tâm toán học Nga hàng đầu thế giới. Dưới sự dẫn dắt của những bộ óc vĩ đại, ông đã nhận bằng Phó Tiến sĩ vào cuối thập niên 1980, chuyên sâu về Hình học Riemann và Hình học Tôpô – nền tảng cho công trình vĩ đại nhất sau này của ông.
Chinh Phục “Quái Vật” Toán Học: Hành Trình Giải Giả Thuyết Poincaré
Giả thuyết Poincaré là gì? Nỗi ám ảnh của thế kỷ
Để hiểu được sự vĩ đại của Perelman, bạn cần biết về tầm vóc của bài toán mà ông đã giải. Giả thuyết Poincaré, được nhà toán học Henri Poincaré đưa ra vào năm 1904, là một bài toán nền tảng về hình học tôpô.
Nói một cách đơn giản nhất, giả thuyết này đặt ra câu hỏi: Liệu một vật thể 3 chiều, khép kín, không có lỗ thủng nào (giống như một cục đất sét), có thể luôn được “biến dạng” (co kéo, uốn nắn nhưng không xé rách) thành một hình cầu hay không?
Câu hỏi nghe có vẻ đơn giản nhưng việc chứng minh nó đã làm đau đầu các nhà toán học suốt một thế kỷ. Nó được Viện Toán học Clay xếp vào danh sách bảy bài toán thiên niên kỷ, với giải thưởng 1 triệu USD cho lời giải đúng.
Hướng đi đột phá: Chứng minh giả thuyết hình học hóa của Thurston
Perelman không tấn công trực diện vào Giả thuyết Poincaré. Thay vào đó, ông đã làm một điều táo bạo hơn nhiều: chứng minh một giả thuyết lớn hơn và phức tạp hơn là Giả thuyết hình học hóa của Thurston. Lời giải cho Giả thuyết Poincaré chỉ là một hệ quả tất yếu từ công trình khổng lồ này. Điều này giống như thay vì chỉ trả lời một câu hỏi, ông đã viết ra cả một cuốn sách lý giải toàn bộ chủ đề.
Công bố và sự kiểm chứng của cộng đồng toán học
Cách Perelman công bố công trình của mình cũng độc đáo như chính con người ông. Ông không gửi nó đến các tạp chí khoa học danh tiếng để được bình duyệt. Thay vào đó, trong khoảng thời gian từ 2002 đến 2003, ông chỉ lặng lẽ đăng ba bài báo ngắn gọn lên kho lưu trữ trực tuyến ArXiv và không nói gì thêm.
Hành động này đã khiến cả thế giới toán học xôn xao. Các nhóm nhà toán học hàng đầu trên thế giới đã phải mất nhiều năm (từ 2003 đến 2006) để kiểm tra, phân tích hàng trăm trang chứng minh phức tạp của ông và cuối cùng, họ phải thừa nhận rằng: lời giải của ông là hoàn toàn chính xác.
Cú Sốc Toàn Cầu: Những Lời Từ Chối Đi Vào Lịch Sử
Sau khi chứng minh được công nhận, thế giới đã cố gắng vinh danh Perelman. Nhưng phản ứng của ông đã gây ra một cú sốc còn lớn hơn cả lời giải của ông.
Từ chối Huy chương Fields (2006) – “Giải Nobel của Toán học”
Huy chương Fields được coi là giải thưởng cao quý nhất trong ngành toán học, được trao 4 năm một lần. Vào năm 2006, ông được trao giải thưởng này. Nhưng ông đã không đến nhận giải tại Madrid, bất chấp lời mời và sự thuyết phục của Chủ tịch Hội liên hiệp Toán học quốc tế.
Lý do được cho là của ông đã trở thành huyền thoại:
“Tôi không quan tâm đến tiền bạc hay danh vọng. Tôi không muốn bị trưng bày như một con vật trong sở thú.”
Từ chối giải Thiên niên kỷ 1 triệu USD (2010)
Bốn năm sau, Viện Toán học Clay chính thức trao giải thưởng 1 triệu USD cho ông. Sau nhiều tháng im lặng, Perelman đã đưa ra lời từ chối dứt khoát. Lý do của ông lần này sâu sắc và phức tạp hơn:
- Sự khiêm tốn khoa học: Ông cảm thấy đóng góp của mình không lớn hơn nhà toán học Richard S. Hamilton, người đã phát triển công cụ “dòng Ricci” mà ông sử dụng.
- Sự bất mãn với cộng đồng: Ông bày tỏ sự thất vọng với các tiêu chuẩn đạo đức của giới toán học, cho rằng có những người đã cố gắng “ăn theo” công trình của ông một cách không công bằng.
Cuộc Sống Ẩn Dật: “Tôi Đã Có Mọi Thứ Mình Muốn”
Rời bỏ Viện Steklov và “biến mất” khỏi thế giới
Ngay cả trước khi từ chối các giải thưởng, vào năm 2005, Grigori Perelman đã nộp đơn từ chức tại Viện Toán học Steklov danh tiếng, chính thức cắt đứt mọi liên hệ với thế giới toán học chuyên nghiệp.
Chân dung một “thiên tài lập dị”
Kể từ đó, ông sống một cuộc đời gần như ẩn dật hoàn toàn. Qua những lần hiếm hoi được các nhà báo bắt gặp, người ta phác họa nên chân dung của ông:
- Sống cùng mẹ trong một căn hộ chung cư cũ ở St. Petersburg.
- Để tóc và móng tay dài, ăn mặc vô cùng giản dị.
- Sống bằng khoản tiền tiết kiệm ít ỏi và từ chối mọi sự giúp đỡ tài chính.
- Hoàn toàn không tiếp xúc với báo chí.
Khi một nhà báo hỏi tại sao ông lại từ chối một triệu đô la, ông chỉ trả lời đơn giản: “Tôi có thể điều khiển cả vũ trụ. Nói cho tôi biết, tại sao tôi phải chạy theo một triệu đô la chứ?”
Kết luận
Sự nghịch lý của Grigori Perelman là điều khiến ông trở thành một huyền thoại. Ông là một người có bộ óc thấu hiểu hình dạng của vũ trụ nhưng lại chọn thu hẹp thế giới của mình vào một căn hộ nhỏ. Bằng việc giải được Giả thuyết Poincaré, ông đã ghi tên mình vào lịch sử khoa học vĩnh cửu. Nhưng bằng việc từ chối mọi vinh quang, ông đã trở thành một biểu tượng.
Thiên tài lập dị này là một lời nhắc nhở rằng thành công không chỉ có một định nghĩa duy nhất. Và với một số người, sự tự do khỏi những ràng buộc của thế giới còn quý giá hơn bất kỳ giải thưởng hay khoản tiền nào.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)
Hiện tại Grigori Perelman đang làm gì?
Tính đến thời điểm hiện tại (tháng 9 năm 2025), ông vẫn đang sống một cuộc đời ẩn dật tại St. Petersburg, Nga. Ông không tham gia vào cộng đồng toán học và rất hiếm khi xuất hiện trước công chúng.
Tại sao Huy chương Fields lại danh giá đến vậy?
Huy chương Fields được coi là “Giải Nobel Toán học” vì không có giải Nobel cho lĩnh vực này. Nó được trao 4 năm một lần cho các nhà toán học dưới 40 tuổi có những đóng góp đột phá. Việc từ chối giải thưởng này là một sự kiện chưa từng có tiền lệ.
Đã có ai khác giải được các Bài toán thiên niên kỷ chưa?
Chưa. Cho đến nay, Giả thuyết Poincaré là bài toán thiên niên kỷ duy nhất trong số bảy bài đã được giải quyết một cách trọn vẹn. Sáu bài toán còn lại vẫn là những thách thức lớn nhất đối với các nhà toán học trên toàn thế giới.
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan.