Tiếng Vọng Từ Đá – Khi Con Người Cổ Đại Mơ Về Bầu Trời
Từ hàng ngàn năm trước, khi chưa có chữ viết, tổ tiên của chúng ta đã khắc sâu những câu chuyện, niềm tin và khát vọng của mình vào vách đá. Những phiến đá im lặng ấy đã trở thành những trang sử trường tồn, ghi lại một thế giới mà chúng ta chỉ có thể mường tượng. Giữa vô vàn những hình ảnh về săn bắn, nghi lễ và đời sống thường nhật, có một mô-típ bí ẩn cứ lặp đi lặp lại ở những nơi không thể ngờ tới, thách thức mọi hiểu biết của chúng ta về thế giới cổ đại: hình ảnh những sinh vật có cánh, hay những hình người đang bay lượn giữa không trung.
Hãy thử tưởng tượng: Tại hang Fugoppe ẩm ướt ở Nhật Bản, trên những vách đá sa thạch cháy nắng của hẻm núi Nine Mile ở Utah, và giữa vùng đất bán sa mạc Gobustan của Azerbaijan, những nghệ sĩ thời tiền sử, cách nhau hàng ngàn cây số và hàng ngàn năm, lại cùng khắc họa một giấc mơ chung – giấc mơ bay. Làm thế nào điều này có thể xảy ra? Liệu đây có phải là bằng chứng về một biểu tượng xuyên văn hóa đã thất lạc, một ký ức mờ nhạt về một tổ tiên chung? Hay đơn giản chỉ là sự trùng hợp đáng kinh ngạc, khi những bộ óc riêng biệt cùng nhìn lên bầu trời và khao khát điều tương tự?
Hành trình giải mã những hình khắc trên đá cổ đại này không chỉ là một cuộc phiêu lưu khảo cổ học. Nó là một cuộc thám hiểm vào chính tâm thức con người, vào trí tưởng tượng không biên giới và những câu hỏi lớn về sự tồn tại mà chúng ta vẫn luôn trăn trở. Hãy cùng chúng tôi lật mở những trang sử đá này và khám phá bí ẩn hình người bay xuyên lục địa.
Những “Phi Hành Gia” Thời Tiền Sử: Khám Phá Ba Địa Điểm Khắc Đá Kỳ Lạ
Để hiểu được quy mô của bí ẩn này, chúng ta cần du hành đến ba địa điểm khảo cổ độc đáo trên thế giới. Mỗi nơi đều mang một dấu ấn văn hóa riêng, một bối cảnh lịch sử khác biệt, nhưng lại cùng chia sẻ một biểu tượng gây tò mò. Chúng ta sẽ bắt đầu tại xứ sở mặt trời mọc, nơi những hình khắc đầu tiên được tìm thấy.
Hang Fugoppe, Nhật Bản: Những Thiên Thần Hay Pháp Sư Của Người Jomon?
Nép mình tại thị trấn Yoichi, Hokkaido, Hang Fugoppe Nhật Bản là một trong hai địa điểm nghệ thuật khắc đá quan trọng duy nhất được biết đến ở quốc gia này. Được phát hiện vào năm 1950, hang động này giống như một phòng trưng bày nghệ thuật của người tiền sử với hơn 800 hình khắc được chạm tỉ mỉ trên bề mặt đá hyaloclastite mềm.
Các hình khắc ở đây mang một phong cách rất riêng: những hình người được cách điệu hóa, đôi khi có cả sừng, và đặc biệt nhất là một số nhân vật dường như được trang bị… cánh.
Những “thiên thần” hay “người chim” này không giống bất cứ thứ gì khác trong nghệ thuật Jomon cổ đại. Chúng được thể hiện trong các tư thế năng động, hai tay dang rộng như thể đang bay hoặc đang thực hiện một nghi lễ quan trọng.
Vậy những sinh vật này là gì? Các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều giả thuyết hấp dẫn:
- Pháp sư (Shaman): Giả thuyết phổ biến nhất cho rằng đây là hình ảnh các pháp sư trong trạng thái xuất thần. Trong nhiều nền văn hóa cổ đại, người ta tin rằng linh hồn của pháp sư có thể “bay” đến thế giới thần linh để chữa bệnh hoặc tìm kiếm tri thức. Đôi cánh chính là biểu tượng cho cuộc du hành tâm linh này.
- Sinh vật thần thoại: Chúng cũng có thể là những vị thần, linh hồn hoặc các thực thể siêu nhiên trong hệ thống tín ngưỡng của người Jomon, những người bảo vệ hay sứ giả giữa thế giới con người và thế giới thần linh.
Dù ý nghĩa thực sự là gì, những hình khắc tại Fugoppe vẫn là một minh chứng mạnh mẽ cho thấy người cổ đại ở Nhật Bản đã suy tư sâu sắc về khái niệm siêu việt và khả năng vượt qua những giới hạn của cơ thể vật lý.
Hẻm núi Nine Mile, Utah, Mỹ: Phòng Trưng Bày Nghệ Thuật Dài Nhất Thế Giới
Băng qua Thái Bình Dương, chúng ta đến với vùng đất khô cằn của bang Utah, Hoa Kỳ, nơi có Hẻm núi Nine Mile. Cái tên này có phần gây hiểu lầm, vì thực chất hẻm núi này trải dài hơn 40 dặm (khoảng 64 km) và được mệnh danh là “phòng trưng bày nghệ thuật ngoài trời dài nhất thế giới”. Các vách đá sa thạch ở đây là một tấm canvas khổng lồ, lưu giữ hơn 10.000 hình khắc trên đá cổ đại của các nền văn hóa Fremont và Ute, có niên đại từ 1.000 đến 2.000 năm tuổi.
Không giống sự tập trung vào “cánh” rõ ràng như ở Fugoppe, nghệ thuật tại Nine Mile Canyon lại thể hiện bí ẩn hình người bay theo một cách khác. Các nghệ sĩ Fremont nổi tiếng với việc khắc họa những hình người (anthropomorphs) có hình dáng cơ thể to lớn, hình thang và thường thiếu đi các chi tiết như tay, chân.
Điều đặc biệt là nhiều hình người này dường như đang lơ lửng giữa không trung.
- “Balloon Man” (Người Khinh khí cầu): Một số hình khắc có thân hình phình to, tròn trịa, trông như thể chúng đang bay lên, nhẹ bẫng như một quả bóng bay.
- Tư thế lơ lửng: Nhiều nhân vật khác được khắc mà không có đường chân trời hay mặt đất bên dưới, tạo cảm giác chúng đang trôi nổi trong một không gian vô định.
Việc diễn giải nghệ thuật cổ đại luôn đầy thách thức. Một ví dụ điển hình tại đây là hình khắc “Quái vật có cánh” (Winged Monster) nổi tiếng. Trong nhiều năm, nó được cho là mô tả một sinh vật bay đáng sợ, nhưng các phân tích sau này đã chỉ ra rằng “đôi cánh” thực chất là hai con rắn được khắc bên cạnh một hình người. Điều này cho thấy chúng ta cần phải cẩn trọng như thế nào khi áp đặt tư duy hiện đại vào thế giới quan của người xưa.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng chủ đề về sự siêu thoát khỏi mặt đất, về những sinh vật lơ lửng và bay bổng, là một phần quan trọng trong thế giới biểu tượng của người Fremont. Giống như ở Nhật Bản, những hình ảnh này có thể liên quan đến các câu chuyện sáng thế, các nghi lễ tâm linh hoặc những chuyến du hành của các pháp sư. Và điều đáng kinh ngạc là, hành trình của chúng ta vẫn chưa kết thúc. Và điều đáng kinh ngạc là, hành trình của chúng ta vẫn chưa kết thúc. Từ Mỹ, chúng ta sẽ vượt qua cả một đại dương và lục địa để đến với cái nôi của nền văn minh, nơi những vách đá kể những câu chuyện còn cổ xưa hơn nữa.
Gobustan, Azerbaijan: Di Sản UNESCO Và Cửa Sổ Nhìn Về Kỷ Băng Hà
Tại Azerbaijan, Khu bảo tồn Cảnh quan văn hóa nghệ thuật đá Gobustan là một di sản thế giới được UNESCO công nhận, và vì một lý do vô cùng chính đáng. Đây không chỉ là một vài hình khắc đơn lẻ; đây là một bộ sưu tập khổng lồ gồm hơn 6.000 hình khắc trên đá cổ đại trải dài suốt 40.000 năm lịch sử con người. Đi dạo giữa những tảng đá ở Gobustan giống như bước vào một cỗ máy thời gian, quay ngược về tận Kỷ Băng Hà.
Nghệ thuật ở đây vô cùng đa dạng, ghi lại một thế giới đã biến mất:
- Những đoàn người nhảy múa trong các nghi lễ.
- Những cảnh săn bò rừng auroch và sư tử hang động, những loài vật nay đã tuyệt chủng.
- Những chiếc thuyền sậy, minh chứng cho kỹ năng hàng hải đáng kinh ngạc của người xưa.
Giữa bức tranh toàn cảnh về cuộc sống thời tiền sử ấy, bí ẩn hình người bay lại xuất hiện, dù theo một cách tinh tế hơn. Không có đôi cánh rõ ràng như ở Fugoppe, nhưng nhiều hình người ở đây được khắc họa trong các tư thế phi thường. Họ nhảy múa với một năng lượng cuồng nhiệt, hai tay giơ lên trời, cơ thể uốn cong như thể đang cố gắng thoát khỏi trọng lực.
Các nhà khảo cổ học tin rằng đây là những điệu nhảy nghi lễ, có thể là một phần của các thực hành shaman giáo nhằm kết nối với thế giới thần linh. Trong trạng thái xuất thần, người ta có thể cảm thấy như đang “bay”, linh hồn tạm thời rời khỏi thể xác. Những vũ công lơ lửng trên vách đá Gobustan có lẽ chính là sự ghi lại trải nghiệm tâm linh sâu sắc đó.
Từ Nhật Bản, qua Utah, đến Azerbaijan – ba nền văn hóa, ba dòng thời gian, nhưng cùng chung một biểu tượng. Sự tương đồng này không thể chỉ là ngẫu nhiên. Nó đặt ra một câu hỏi lớn mà các nhà khoa học vẫn đang tranh luận sôi nổi.
Một Nguồn Gốc Chung Hay Sự Tương Đồng Ngẫu Nhiên? Cuộc Tranh Luận Lớn Của Khảo Cổ Học
Vậy chúng ta nên lý giải thế nào về sợi dây liên kết vô hình này? Hai giả thuyết chính đã được đưa ra, mỗi giả thuyết đều có những lập luận thuyết phục riêng.
Giả Thuyết 1: Di Sản Toàn Cầu – Dấu Vết Của Một Nền Văn Hóa Mẹ?
Giả thuyết này cho rằng bí ẩn hình người bay là một “nguyên mẫu” (archetype) – một biểu tượng xuyên văn hóa cổ xưa bắt nguồn từ một “nền văn hóa mẹ” đã thất lạc. Ý tưởng này dựa trên việc con người hiện đại (Homo sapiens) đã di cư từ châu Phi ra khắp thế giới. Có thể họ đã mang theo một hệ thống tín ngưỡng và biểu tượng chung, bao gồm cả hình ảnh về sự bay lượn.
“Giống như hình xoắn ốc hay dấu bàn tay được tìm thấy trong nghệ thuật hang động trên toàn cầu, hình người bay có thể là một phần của bộ từ vựng biểu tượng đầu tiên của nhân loại.”
Tuy nhiên, giả thuyết này cũng vấp phải những trở ngại lớn. Khoảng cách về thời gian giữa các hình khắc là rất lớn – hàng ngàn năm. Rất khó để chứng minh một truyền thống biểu tượng có thể tồn tại nguyên vẹn qua một khoảng thời gian dài và một không gian địa lý rộng lớn như vậy mà không có sự tiếp xúc trực tiếp.
Giả Thuyết 2: Phát Triển Song Song – Cùng Một Ý Tưởng, Nhiều Nguồn Gốc
Giả thuyết thứ hai có vẻ hợp lý hơn đối với nhiều nhà nghiên cứu. Nó cho rằng các xã hội biệt lập đã độc lập phát triển những huyền thoại và biểu tượng tương tự nhau vì họ cùng chia sẻ những kinh nghiệm phổ quát của con người.
- Quan sát thiên nhiên: Bất cứ ai, ở bất kỳ đâu, cũng đều ngước nhìn những con chim bay lượn tự do trên bầu trời, nhìn những hạt giống được gió cuốn đi xa. Bay lượn trong tự nhiên luôn là hình ảnh của sự tự do và khả năng vượt qua giới hạn.
- Trải nghiệm tâm linh: Giấc mơ thấy mình đang bay là một trải nghiệm tâm lý phổ biến. Các trạng thái xuất thần do nghi lễ, thiền định, hay thậm chí là trải nghiệm cận tử thường được mô tả với cảm giác “lơ lửng” hoặc “bay” ra khỏi cơ thể.
- Khát vọng bẩm sinh: Ước mơ được bay, được vươn tới các vị thần trên trời, được thoát khỏi những ràng buộc của mặt đất là một khát vọng sâu sắc và nguyên thủy của loài người.
Theo lý thuyết này, hình khắc trên đá cổ đại về người bay không phải là kết quả của sự sao chép, mà là kết quả của việc những bộ óc con người ở khắp nơi cùng đi đến một biểu tượng mạnh mẽ để diễn tả cùng một ý tưởng lớn: sự siêu việt.
Ý Nghĩa Vượt Thời Gian: Tại Sao Những Hình Khắc Trên Đá Cổ Đại Vẫn Thu Hút Chúng Ta?
Dù cho câu trả lời cuối cùng là gì đi nữa, sức hấp dẫn của những hình khắc này vẫn không hề phai nhạt theo thời gian. Chúng là bằng chứng hùng hồn cho tính phổ quát của trí tưởng tượng con người. Chúng cho thấy rằng hàng ngàn năm trước, tổ tiên của chúng ta cũng đã trăn trở về những câu hỏi lớn: Chúng ta là ai? Có gì ngoài thế giới vật chất này? Vị trí của chúng ta trong vũ trụ là gì?
Những phiến đá này không chỉ là nghệ thuật. Chúng là triết học, là tôn giáo, là khoa học sơ khai được khắc vào đá. Khi chiêm ngưỡng một hình người có cánh ở Fugoppe hay một vũ công lơ lửng ở Gobustan, chúng ta đang tạo ra một sự kết nối sâu sắc và khiêm tốn với quá khứ. Chúng ta nhận ra rằng, dù công nghệ và xã hội đã thay đổi, những ước mơ và nỗi sợ hãi sâu thẳm nhất của con người vẫn luôn vẹn nguyên.
Kết Luận: Những Bí Ẩn Được Khắc Vào Vách Đá
Chúng ta đã du hành từ Nhật Bản, qua Mỹ, đến Azerbaijan, theo dấu một trong những biểu tượng bí ẩn nhất của thế giới cổ đại. Chúng ta đã thấy những hình người có cánh, những pháp sư bay lượn và những vũ công siêu việt được khắc trên đá, minh chứng cho một giấc mơ chung của nhân loại. Dù những hình ảnh này là di sản của một nền văn hóa toàn cầu đã mất hay là sản phẩm của sự phát triển song song trong tâm thức con người, chúng vẫn là một lời nhắc nhở mạnh mẽ.
Lời nhắc nhở rằng trí tưởng tượng của chúng ta không có giới hạn, và khát vọng vươn lên – cả về thể chất lẫn tinh thần – là một phần không thể tách rời của con người. Những hình khắc trên đá cổ đại này sẽ mãi mãi là những câu hỏi còn bỏ ngỏ, được khắc vào vách đá để các thế hệ tương lai tiếp tục chiêm nghiệm, giải mã và cảm thấy kinh ngạc.
FAQs – Các câu hỏi thường gặp
Ý nghĩa chính xác vẫn là một bí ẩn, nhưng các giả thuyết phổ biến nhất cho rằng nó tượng trưng cho các pháp sư trong trạng thái xuất thần, các vị thần, linh hồn, hoặc một biểu hiện của khát vọng tự do và siêu việt vốn có của con người.
Những hình khắc trên đá này có thật không?
Có, đây là những địa điểm khảo cổ học đã được xác thực và nghiên cứu rộng rãi. Gobustan thậm chí còn là Di sản Thế giới của UNESCO. Chúng là những bằng chứng lịch sử quan trọng về cuộc sống của người tiền sử.
Liệu đây có phải là bằng chứng về người ngoài hành tinh cổ đại?
Hầu hết các nhà khoa học và khảo cổ học chính thống không ủng hộ giả thuyết này. Các diễn giải thường tập trung vào bối cảnh văn hóa, tôn giáo và tâm lý của con người cổ đại, chẳng hạn như các nghi lễ shaman giáo hoặc biểu tượng thần thoại, vốn là những lời giải thích hợp lý hơn.
Làm thế nào để các nhà khoa học xác định niên đại của các hình khắc?
Các nhà khoa học sử dụng nhiều phương pháp, bao gồm xác định niên đại của các lớp trầm tích che phủ hình khắc, phân tích các vật thể hữu cơ tìm thấy trong cùng một bối cảnh (như đồ gốm, than củi) bằng phương pháp carbon-14, và phân tích phong cách nghệ thuật so với các hiện vật đã biết niên đại.
Ý nghĩa của “hình người bay” là gì?