Yuki-onna: Người đàn bà tuyết và hơi thở băng giá trong truyền thuyết Nhật Bản

Trong kho tàng huyền thoại Nhật Bản, có một nhân vật vừa đẹp đến nao lòng, vừa đáng sợ đến rợn người – đó chính là Yuki-onna. Còn gọi là “người đàn bà tuyết”, nàng xuất hiện trong những đêm bão tuyết mịt mù, mang theo vẻ đẹp siêu thực và hơi thở băng giá cướp đi sinh mạng của những kẻ xấu số. Truyền thuyết về Yuki-onna không chỉ phản ánh nỗi ám ảnh của con người trước sự khắc nghiệt của thiên nhiên, mà còn để lại dấu ấn sâu đậm trong văn hóa, nghệ thuật và trí tưởng tượng suốt nhiều thế kỷ.

Nguồn gốc và ý nghĩa tên gọi Yuki-onna

Cái tên Yuki-onna trong tiếng Nhật được cấu tạo từ hai từ: “yuki” nghĩa là tuyết và “onna” nghĩa là người phụ nữ. Chỉ riêng cái tên đã gợi lên hình ảnh một bóng dáng nữ nhân giữa khung cảnh mùa đông lạnh giá, vừa bí ẩn vừa ma mị.

Trong dân gian Nhật Bản, Yuki-onna thường được mô tả như một linh hồn của mùa đông, hiện ra trong đêm tối khi tuyết rơi dày. Người dân xưa tin rằng đó là hóa thân của những người phụ nữ chết cóng trong bão tuyết, linh hồn không siêu thoát và vĩnh viễn lang thang trong cõi lạnh lẽo.

Điều thú vị là hình tượng phụ nữ gắn liền với tuyết không chỉ tồn tại ở Nhật Bản. Trong văn hóa Nga, có nhân vật Snegurochka – cô gái tuyết mang tính chất thần thoại. Ở châu Âu, ta cũng bắt gặp các “nữ thần mùa đông” xuất hiện trong truyện dân gian. Tuy nhiên, khác biệt lớn là trong khi các nhân vật phương Tây thường gắn với sự bảo hộ và may mắn, thì Yuki-onna lại gắn với sự chết chóc, lạnh lẽo và ám ảnh.

Hình dáng và đặc điểm của Yuki-onna

Một trong những yếu tố khiến Yuki-onna trở thành biểu tượng bất tử chính là ngoại hình độc đáo. Nàng thường được miêu tả với:

• Làn da trắng nhợt nhạt, gần như trong suốt, gợi cảm giác lạnh lẽo như băng.
• Mái tóc đen dài buông xõa, tương phản rõ rệt với sắc trắng tinh khôi của tuyết.
• Khoác trên mình bộ kimono trắng – màu sắc tang lễ và linh hồn trong văn hóa Nhật Bản.
• Đôi mắt sâu hút, có thể mê hoặc hoặc gieo rắc nỗi sợ hãi tột cùng.

Chính sự đối lập này tạo nên một hình tượng vừa quyến rũ, vừa đe dọa. Người ta bị hấp dẫn bởi vẻ đẹp mong manh, nhưng đồng thời run rẩy trước hơi thở có thể đông cứng máu huyết trong cơ thể chỉ trong tích tắc.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nhật Bản Yanagita Kunio, Yuki-onna phản ánh nỗi sợ của con người trước sức mạnh thiên nhiên: “Cái đẹp của nàng không phải để chiêm ngưỡng, mà để nhắc nhở rằng thiên nhiên tuy huyền ảo nhưng luôn tiềm ẩn sự hủy diệt.”

Truyền thuyết nổi tiếng về Yuki-onna

Khác với nhiều yokai chỉ có một cốt truyện, Yuki-onna lại xuất hiện trong nhiều dị bản trên khắp Nhật Bản. Trong đó, nổi bật và được ghi chép nhiều nhất là câu chuyện người tiều phu trong bão tuyết.

Câu chuyện người tiều phu trong bão tuyết

Truyện kể rằng, một đêm đông khắc nghiệt, hai người tiều phu bị mắc kẹt trong căn chòi nhỏ giữa rừng khi bão tuyết ập đến. Khi màn đêm phủ xuống, Yuki-onna xuất hiện. Nàng giết chết người tiều phu lớn tuổi bằng hơi thở băng giá, nhưng tha mạng cho chàng trai trẻ với điều kiện anh không bao giờ được tiết lộ chuyện này với bất kỳ ai.

Nhiều năm sau, chàng trai kết hôn với một người phụ nữ xinh đẹp bí ẩn tên là Oyuki. Họ sống hạnh phúc bên nhau cho đến một ngày, trong lúc hồi tưởng, chàng trai lỡ miệng kể về ký ức kinh hoàng năm xưa. Ngay lập tức, Oyuki bộc lộ thân phận thật sự – chính là Yuki-onna. Nàng đau buồn vì lời thề bị phá vỡ, rồi tan biến vào màn đêm tuyết trắng, để lại người chồng tuyệt vọng đến tột cùng.

Biến thể trong các vùng khác của Nhật Bản

Ở mỗi vùng, Yuki-onna lại có những tính cách khác nhau:

• Ở Niigata, nàng được coi là hồn ma trả thù, lạnh lùng giết bất cứ ai đi lạc trong tuyết.
• Ở Tohoku, Yuki-onna đôi khi lại giúp người đi lạc tìm về nhà an toàn, như một dạng thần bảo hộ mùa đông.
• Tại một số nơi khác, người ta tin rằng nàng bắt cóc trẻ em và biến chúng thành tuyết.

Những dị bản này cho thấy sự đa dạng trong cách cộng đồng người Nhật lý giải về Yuki-onna: vừa là hiểm họa, vừa là biểu tượng siêu nhiên phức tạp.

Trích dẫn một câu chuyện có thật

Trong tác phẩm Kwaidan: Stories and Studies of Strange Things (1904) của Lafcadio Hearn – một học giả phương Tây nghiên cứu về Nhật Bản – truyền thuyết Yuki-onna lần đầu tiên được giới thiệu ra thế giới. Hearn kể lại với giọng văn rùng rợn, khắc họa Yuki-onna như biểu tượng của sự chết chóc mùa đông.

“Cái nhìn của nàng sắc lạnh như băng, nhưng đẹp đến mức không ai có thể quay mặt đi. Trong khoảnh khắc ấy, con người vừa muốn chạy trốn, vừa muốn ở lại mãi mãi.” – Lafcadio Hearn, Kwaidan.

Chính nhờ tác phẩm này mà hình tượng Yuki-onna vượt ra khỏi biên giới Nhật Bản, trở thành một phần của văn hóa thế giới khi nhắc đến những hồn ma và yêu quái đặc trưng Á Đông.